Qaramada Midoobay ayaa ku boorisay Talibanka Afghanistan inay joojiyaan xukunada karbaashka iyo dilalka
Warbixin ay soo saartay Qaramada Midoobay ayaa si kulul loogu dhaleeceeyay Talibanka inay fuliyaan xukunada dilka ah, karbaashka iyo dhagxaanta fagaare ah tan iyo markii ay la wareegeen awooda Afgaanistaan, waxayna ugu baaqday madaxda dalkaasi inay joojiyaan dhaqamadaasi.
Lixdii bilood ee la soo dhaafay oo keliya, 274 rag ah, 58 dumar ah iyo laba wiil ayaa meel fagaare ah lagu karbaashay gudaha Afgaanistaan, sida lagu sheegay warbixin ay soo saartay Xafiiska Qaramada Midoobay u qaabilsan Kaalmaynta Afgaanistaan, ama UNAMA.
“Ciqaabta jirku waa xadgudub ka dhan ah Axdiga ka dhanka ah Jirdilka waana in la joojiyaa,” ayay tiri Fiona Frazer, madaxa xuquuqda aadanaha ee wakaaladda. Waxay sidoo kale ku baaqday in si degdeg ah loo joojiyo dilalka.
Wasaaradda arrimaha dibadda ee Taliban ayaa iyada oo ka jawaabeysa sheegtay in sharciyada Afgaanistaan lagu go’aamiyay si waafaqsan qawaaniinta Islaamka iyo xeerarka, iyo in aqlabiyadda Afgaanistaan.
“Haddii ay dhacdo khilaaf u dhexeeya sharciga caalamiga ah ee xuquuqda aadanaha iyo shareecada Islaamka, dowladda waxay ku qasban tahay inay raacdo shareecada Islaamka,” ayay wasaaraddu ku tiri hadal ay soo saartay.
Talibaanka ayaa bilaabay fulinta ciqaabahaas wax yar ka dib markii ay xukunka qabsadeen ku dhawaad laba sano ka hor, inkastoo markii hore la ballanqaaday xukun dhexdhexaad ah oo ka badalan intii ay xukunka hore u hayeen 1990-meeyadii.
Waxaa lagu eedeeyey taliban inay si tartiib tartiib ah u xoojiyeen xannibaadaha haweenka, iyaga oo ka mamnuucaya goobaha ay bulshadu ku badan tahay, sida jardiinooyinka iyo goobaha jimicsiga, iyadoo la raacayo tafsiirkooda shareecada Islaamka. Xayiraadaha ayaa kiciyay buuq caalami ah, taasoo kordhinaysa go’doominta dalka xilli dhaqaalihiisa uu burburay – oo ay uga sii dartay xiisad bini’aadantinimo.
Warbixintii Isniintii ee ku saabsan ciqaabta jireed ayaa dukumineysa dhaqamada Taliban ka hor iyo ka dib soo laabashadooda Agoosto 2021, markii ay qabsadeen caasimadda Kabul markii ciidamada Mareykanka iyo NATO ay isaga baxeen dalkaas ka dib labaatan sano oo dagaal ah.
Karbaashkii ugu horreeyay ee dadweynaha ka dib la wareegitaanka Taliban ayaa laga soo sheegay bishii Oktoobar 2021 waqooyiga gobolka Kapisa, sida lagu sheegay warbixinta. Xaaladdaas, haweeney iyo nin lagu xukumay gogol dhaaf ayaa midkiiba 100 jeer lagu canaantay goob fagaare ah oo ay goobjoog ka ahaayeen culumada diinta iyo mas’uuliyiinta Taliban maxalliga ah.
Bishii Disembar 2022, mas’uuliyiinta Taliban ayaa dil toogasho ah ku fuliyay nin Afgaanistaan ah oo lagu helay fal dil ah, taasoo ah xukunkii ugu horreeyay ee dadweyne tan iyo markii ay xukunka la wareegeen warbixintu.
Xukunka dilka ah oo uu fuliyay aabaha dhalay wiilka la dilay ayaa ka dhacay galbeedka gobolka Farah oo ay ka qeyb galeen boqolaal dadweyne ah oo daawanayay iyo mas’uuliyiinta ugu sareysa Taliban.
Zabihullah Mujahid, oo ah afhayeenka ugu sarreeya dowladda, ayaa sheegay in go’aanka lagu fuliyay ciqaabta uu ahaa “si taxadar leh,” ka dib markii ay ansixiyeen saddex ka mid ah maxkamadaha ugu sarreeya ee dalka iyo hoggaamiyaha ugu sarreeya ee Taliban, Mullah Hibatullah Akhundzada.
Xafiiska Shabakada Allbanaadir.com
Muqdisho Somalia
Allbanaadir@live.com
